Klawisz

Jan Doliński, bohater filmu "Klawisz", urodził się w roku 1898. Swe życie zawodowe rozpoczął w wojsku jako piłsudczyk. Kilkadziesiąt lat pracował jako strażnik więzienny w lubelskim więzieniu na Zamku. Pełnił tę funkcję podczas okupacji niemieckiej, po wkroczeniu wojsk sowieckich, w okresie stalinowskim. Zwolniony został tuż przedJan Doliński, bohater filmu "Klawisz", urodził się w roku 1898. Swe życie zawodowe rozpoczął w wojsku jako piłsudczyk. Kilkadziesiąt lat pracował jako strażnik więzienny w lubelskim więzieniu na Zamku. Pełnił tę funkcję podczas okupacji niemieckiej, po wkroczeniu wojsk sowieckich, w okresie stalinowskim. Zwolniony został tuż przed likwidacją więzienia w roku 1954, ponieważ nie chciał przyjąć legitymacji partyjnej, uznając, że strażnik nie powinien zajmować się polityką. Jego długa relacja pełna jest ambiwalencji i sprzeczności. Chwilami jawi się w niej jako człowiek, który starał się pełnić swą funkcję w zgodzie z sumieniem, humanitarnie traktując więźniów. Z jego ust padają jednak i takie stwierdzenia: "Co władza każe ja będę wszystko wykonywał (…) Ja tylko pilnowałem pracy i rozkazów." Z żalem stwierdza, że każda kolejna władza chwaliła go za tę postawę, ale niektórzy ludzie mają pretensje. Wywiad z Dolińskim został zrealizowany w jego ubogim mieszkaniu. Kamera koncentruje się na jego twarzy, spracowanych dłoniach. Ukazuje równie detale skromnego wnętrza: piecyk kuchenny, stare, obtłuczone naczynia, odrapane ściany, zniszczone sprzęty. Sekwencję tę zderzono ze zdjęciami i ujęciami archiwalnymi (m.in. z ujęciami pochodzącymi z filmu "Majdanek - cmentarzysko Europy"), przedstawiającymi stosy trupów i wychudzone ciała więźniów Majdanka. W końcowych partiach filmu twórcy umieścili pełne krwi, bólu i krzyku wspomnienia byłych więźniów, torturowanych na Zamku w czasach stalinowskich. więcej