Krok od przepaści

Maciej Sieński, weteran kampanii wrześniowej i oficer Drugiej Armii Wojska Polska, zrealizował ponad 50. filmów dokumentalnych, wśród których dominują utwory o tematyce wojennej i wojskowej. Jednym z najbardziej znanych jego dokumentów jest "Spojrzenie na wrzesień" (1970). Projekt ten związany był z niezwykle skrupulatną kwerendąMaciej Sieński, weteran kampanii wrześniowej i oficer Drugiej Armii Wojska Polska, zrealizował ponad 50. filmów dokumentalnych, wśród których dominują utwory o tematyce wojennej i wojskowej. Jednym z najbardziej znanych jego dokumentów jest "Spojrzenie na wrzesień" (1970). Projekt ten związany był z niezwykle skrupulatną kwerendą archiwów. W archiwach dominowały materiały zrealizowane przez niemieckie ekipy filmowe i to na ich podstawie budowano pamięć zbiorową Europejczyków na temat II wojny światowej. Sieński podjął się odnalezienia innych źródeł (wykorzystał między innymi materiały przygotowane we wrześniu 1939 roku przez amerykańskiego operatora Juliena Bryana) oraz dogłębnej weryfikacji archiwaliów już wykorzystywanych przez dokumentalistów. Celem nadrzędnym jego dokumentalnych projektów była rzetelność historyczna w warstwie informacyjnej i edukacja poprzez film. Z tych pobudek w połowie lat 80. podjął znów temat okupacji III Rzeszy w Polsce. Warstwę wizualną filmu "Krok od przepaści" stanowią niekiedy unikatowe materiały archiwalne. W dźwięku dominuje narracja zza kadru. W komentarzu zawarto nie tylko sporą ilość informacji, ale również konkretny przekaz, wedle którego Polska była krajem najbardziej dotkniętym nazistowskim terrorem i poniosła najwięcej ofiar cywilnych spośród państw europejskich. Komentarz jest jednocześnie rzeczowy i emocjonalny. W finale filmu, gdy prezentowane są statystyki dotyczące II wojny światowej, narrator mówi: „Dlaczego wyciągnęliśmy z archiwów te bolesne karty i kazaliśmy wam patrzeć w twarze wampirów? Na pewno nie dla wzbudzenia nienawiści. Tylko hitleryzm obciąża synów ojcowskimi winami. (…) To było niemal przedwczoraj.” Pamięć wojny jest i powinna być żywa, by tragedia milionów ludzi nigdy się już nie powtórzyła. Film Sieńskiego powstawał w okresie pogorszenia stosunków radziecko-amerykańskich, kilka lat po radzieckiej interwencji w Afganistanie, tuż po zakończeniu stanu wojennego w Polsce, w momencie wdrażania doktryny Reagana. Napięte relacje pomiędzy mocarstwami groziły wybuchem kolejnego konfliktu światowego. Stąd wyraźnie antywojenna wymowa dokumentu "Krok od przepaści". więcej