Mikołaj II urodził się w 1868 roku Petersburgu jako pierwszy potomek carskiej pary
Aleksandra III i
Marii Fiodorowny. Jego panowanie przypada na okres narastających ruchów rewolucyjnych i niepodległościowych.
W 1894 r. poślubił wnuczkę królowej
Wiktorii Alicję, która przybrała imię
Aleksandry. Mieli wspólnie pięcioro dzieci: cztery córki
Olgę,
Tatianę,
Marię i
Anastazję oraz syna, następcę tronu
Aleksego.
W wyniku rewolucji lutowej został zmuszony do abdykacji 15 marca 1917 roku. Po niej wraz z rodziną przebywał w areszcie domowym, początkowo w Carskim Siole, potem w Tobolsku, a w końcu w Jekaterynburgu. Tam też 17 lipca 1918 roku wraz z całą rodziną został rozstrzelany przez bolszewików.