48. FPFF Gdynia: Kościuszko rządzi, "Doppelganger" dzieli

Kolejny dzień festiwalu w Gdyni i kolejne recenzje filmów walczących o Złote Lwy. Łukasz Muszyński ocenia szpiegowskiego "Doppelgangera" – gwiazdorsko obsadzony nowy film Jana Holoubka ("25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy"). Z kolei Michał Walkiewicz zachwyca się długo oczekiwanym "Kosem" Pawła Maślony – filmem o Tadeuszu Kościuszce, jakiego jeszcze nie widzieliście i lepszego długo nie zobaczycie.

recenzja filmu "Kos", reż. Paweł Maślona

"Obcy: Insurekcja"
autor: Michał Walkiewicz

"Tam, gdzie kończy się kult Kościuszki, kończy się cywilizacja" – przekonywał w jednej ze swoich historiozoficznych diagnoz Feliks Koneczny. Lekka przesada. Powiedziałbym raczej, że tam, gdzie kończy się Kościuszko, zaczyna się Polska. W prologu "Kosa" Pawła Maślony dwóch szlachciców ściga konno zbiegłego chłopa, a gdy już go złapią, to nie ma zmiłuj – batożą w złości i bez litości. Wtem, w drzwiach saloonu, to jest na pagórku nieopodal, staje ostatni sprawiedliwy. Przez chwilę sam łoi nikczemników bacikiem – tyle że ironii – by w końcu zeskoczyć z konia, wypłacić jednemu ostrzegawczą fangę w nos i z pomocą swojego przyjaciela z Ameryki wystawić rachunek za społeczne krzywdy. Dobra robota, ale przecież jest jeszcze więcej do zrobienia. 


Kościuszko (Jacek Braciak) i Domingo (Jason Mitchell) jadą dalej. Rozpalają ognisko, zagryzają chlebek, obserwują gwiazdy. Wspominają wojnę o niepodległość USA, dyskutują o tym, jak podejść Rosjan, szukają różnic między amerykańskimi plantatorami a polską szlachtą (jedni uprawiają pszenicę, drudzy bawełnę i to by było na tyle). Przyjechali wzniecić narodowowyzwoleńczy ogień, ale iskry jakoś nie chcą się sypać. Ochleje w kontuszach rwą się do walki, choć ledwo widzą na oczy, zardzewiałe pistolety rozpadają się w dłoniach, mur resentymentów wydaje się nie do skruszenia. "Wy to chyba nie chcecie wygrywać tych wojen, co?" – pyta bohater. Jego słowa są jednocześnie kwintesencją tragikomicznego nastroju filmu oraz zwiastunem opowieści o narodowej niemocy. A co za tym idzie – figurą pars pro toto całego filmu, rozpostartego pomiędzy egzorcyzmami polskiej duszy oraz przejażdżką popkulturowym rollercoasterem. Mówiąc delikatnie, nie jest to "Kościuszko pod Racławicami". Mówiąc szczerze – całe szczęście. 

Podczas gdy Kos tłucze głową w mur, szlachecki bękart Ignac (Bartosz Bielenia) kradnie testament, w którym zmarły ojciec uznaje jego wolność. Na plecach czuje oddech swojego zawistnego brata (Piotr Pacek), po drodze wpada na rosyjskiego rotmistrza Dunina (Robert Więckiewicz), który z kolei tropi Kościuszkę. W końcu zaś ląduje we włościach owdowiałej pułkownikowej (Agnieszka Grochowska) – sojuszniczki sprawy, kobiety z nalewką w jednej ręce i garłaczem w drugiej. Oczywiście, ścieżki wszystkich bohaterów w końcu się skrzyżują. Lecz zanim do tego dojdzie, obejrzymy nie jeden, ale dziesięć filmów. Primo – western skrzyżowany z "Braterstwem wilków", w którym kagankiem oświaty można przestawić czyjąś szczękę. Secundo – łotrzykowską wersję "Ucieczki w kajdanach" o pechowcach, których "dzieliło wszystko", a połączyła godność człowieka. Wreszcie – ten najważniejszy i wypełniający znaczną część seansu, czyli coś na kształt krwawej tragifarsy zadłużonej koncepcyjnie w "Nienawistnej ósemce" Tarantino. Jest dworek przypominający klatkę bez wyjścia, są gracze i talia kart, na ścianie wisi piętnaście strzelb Czechowa. Można się bawić. 

Całą recenzję filmu "Kos" przeczytacie na jego karcie POD LINKIEM TUTAJ. 

recenzja filmu "Doppelgänger. Sobowtór", reż. Jan Holoubek

"Samotność szpiega"
autor: Łukasz Muszyński

Jan Holoubek został reżyserem na pełny etat późno, bo dopiero w okolicach czterdziestki. Od tamtej pory pracuje jednak w tempie, jakby jutro miał się skończyć świat. W ciągu zaledwie pięciu lat nakręcił trzy sezony kryminału "Rojst", box office'owy przebój "25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy", katastroficzny miniserial "Wielka woda", a także recenzowany tutaj szpiegowski dreszczowiec "Doppelgänger. Sobowtór". Lada moment zaczyna z kolei zdjęcia do serialu o zatonięciu promu Jan Heweliusz. Produktywność twórcy budzi podziw z co najmniej dwóch powodów. Po pierwsze, Holoubek nie kręci kameralnych psychodram, tylko duże gatunkowe produkcje rozgrywające się w dodatku w mniej lub bardziej zamierzchłej epoce. Po drugie, nawet jeśli idzie na ilość, to nigdy kosztem jakości. Jego projekty odznaczają się nienaganną inscenizacją, a także wprawnym prowadzeniem aktorów. Nie wiem, kiedy (i czy w ogóle) reżyser znajduje czas na sen, ale jedno jest pewne – jeśli nie śpi, to dlatego że trzyma poziom.


Tyle tytułem wstępu. "Doppelgänger. Sobowtór" to bez wątpienia najambitniejszy ze wszystkich dotychczasowych tytułów w CV Holoubka. Do spółki ze scenarzystą Andrzejem Gołdą twórca "Rojsta" sięga po formułę zimnowojennego szpiegowskiego dreszczowca, ale od samego początku stara się wyjść poza ramy sensacyjnej konwencji. Opowieść o dwóch żyjących po przeciwnych stronach Żelaznej Kurtyny mężczyznach, których losy są ze sobą splecione, uruchamia co raz to nowe frapujące konteksty. Mamy tu więc egzystencjalny z ducha motyw tytułowego doppelgängera – mrocznego brata bliźniaka, którego pojawienie się zwiastuje niechybne kłopoty. Jest obdarty z romantyzmu i ekscytacji portret świata tajnych agentów, a także do bólu pesymistyczny obraz jednostki wrzuconej w tryby totalitarnej machiny. Wreszcie pojawia się pytanie o to, jak wiele człowiek jest w stanie poświęcić w imię ideologii, którą wtłaczano mu do głowy i serca od najmłodszych lat. 

Przez pierwszą godzinę seansu ta mieszanka "Z przejmującego zimna", "Podwójnego życia Weroniki" oraz "Konformisty" działa bez zarzutów. Gołda i Holoubek sukcesywnie wykładają na stół kolejne karty, dbając przy tym, by widz zbyt szybko nie ułożył w głowie wszystkich fabularnych klocków. Co łączy mieszkającego w Strasburgu szpiega Hansa (Jakub Gierszał) oraz sopockiego urzędnika Jana (Tomasz Schuchardt)? Jaki jest cel misji tego pierwszego? Dlaczego ten drugi stawia na szali ustabilizowane życie prywatne i zawodowe, aby poznać prawdę na temat swoich korzeni? Tak długo, jak twórcy pozostawiają przestrzeń na domysły i wątpliwości, "Doppelgängera. Sobowtóra" ogląda się z autentyczną ciekawością. 

Całą recenzję filmu "Doppelgänger. Sobowtór" przeczytacie na jego karcie POD LINKIEM TUTAJ.