Jako barwny katalog "The Best of" muzyki Czajkowskiego - niezły. Bardzo wysmakowane pocztówkowe kadry, długie ujęcia scen na łonie przyrody: brzezina, spacery po łąkach, kąpiele w rzece itd.; do tego imponujące sceny zbiorowe, piękne kostiumy, a Smoktunowski wygląda chwilami jak - wypisz wymaluj - Czajkowski we własnej osobie.

Poruszający jako studium geniuszu twórczego, miotanego porywami natchnienia i chwilami wątpliwości we własny talent, kompozytora nierozumianego na początku, uwielbianego pod koniec życia, nieszczęśliwego prywatnie.

Ale jako biografia Czajkowskiego - słaby. Ani słówka o homoseksualizmie kompozytora, który - czy chcemy tego czy nie - był w sporej części powodem jego rozchwianej i rozemocjonowanej natury i jego postępującego alkoholizmu. Nie da się bez tego zrozumieć samobójczej decyzji Czajkowskiego po ślubie - a w filmie wygląda to tak, że kompozytor zrobił to dlatego, bo żona okazała się głupią prostaczką (śmiejącą się bez przerwy ze wszystkiego i gadającą bez umiaru). Podobnie - decyzja o opuszczeniu posiadłości Madame von Meck. Czajkowski jako homoseksualista bał się próbującej go osaczyć kobiety - w filmie wygląda to na ucieczkę, bo ona go uwielbiała i urządziła dla niego przyjęcie z fajerwerkami...

Wygląda to tak, jakby film biograficzny o kompozytorze napisał cenzor, który wyciął nożyczkami wszystkie niewygodne fakty i zostawił tylko to co ułożone i poprawne. Ale tak właśnie przez lata pisano biografię Czajkowskiego - zresztą już pierwsza, napisana przez jego brata Modesta (również geja) była pozbawiona informacji, które mogłyby okazać się kompromitujące dla "ukochanego twórcy" Rosji. Dopiero prace badawcze Poznanskiego i biografia Holdena ujawniły cały życiorys Czajkowskiego, człowieka pełnego pasji i lęków; zbyt nieśmiałego, aby otwarcie żyć w zgodzie z sobą, ale jednak korzystającego z wdzięków panów podczas europejskich podróży; podkochującego się we własnym siostrzeńcu i popełniającego samobójstwo, kiedy na jaw wyszła jego karana w ówczesnej carskiej Rosji namiętność.

Rozumiem, że film powstał w czasach i kraju, w jakich powstał, dlatego mimo wszystko polecam miłośnikom muzyki Czajkowskiego.