Wszytskim zainteresowanym wątkiem ekshumacji, polecam książkę Katarzyny Kobylarczyk "Strup.Hiszpania rozdrapuje rany". Bardzo mocno wyczerpuje temat.

Poniżej przeklejam moją trecenzję książki z LubimyCzytać

"Moja wiedza o hiszpańskiej wojnie domowej, na pewno była większa nż przeciętnego Polaka. Z racji zainteresowań historycznych, obejrzałem kilka dokumentów nt. temat, kilka wykładów (głównie prof. Wielomskiego - którego sympatia jest po stronie Frankistów) , postudiowałem mapy z wojny etc. Plus obejrzane kilka filmów fabularnych osadzonych w realiach wojny. Znana mi była Guernika, Belchite, zdjęcie młodej anarchistki z Barcelony, legion Condor, Dąbrowszczacy czy "doradcy" NKWD.
Wiedziałem z grubsza o ilościach ofiar - gdzie stosunek liczby ofiar reżimu frankistów i lewicy wynosiła średnio 3:2. Nie wiedziałem o charakterze tych zbrodni. 100.000 ofiar jak mawiał klasyk Józef to statystyka - jednak gdy czyta się o 15 zamordowanych z jednej wioski, 10 z drugiej, 200 w zbiorowej mogile. I wszyscy nie zginęli na "wojnie" tylko w ramach crimenes de retaguardia - czyli zbrodni na tyłach. Nie ważne, czy byłeś dobrym księdzem, dobrym nauczycielem, lewicującym robotnikiem najemnym, zaangażowanym urzędnikiem, bogatszym chłopem. Jeśli diabelskiego lata 1936 znalazłeś się po złej stronie frontu i na odpowiedniej liście proskrypcyjnej - czekała Cię śmierć. I teraz najciekawsze. Jeśli zginąłeś z rąk rojos (czerwonych) miałeś po wojnie tablicę, pomnik, pamięć lokalnej społeczności. Jeśli jednak strzelali do Ciebie członkowie Falangi - twoje zapomniane zwłoki rozpadały się w bezimiennych mogiłach.
To jest największy szok, jak ta sprawa była przez wiele lat w Hiszpanii przemilczana. Echa wojny domowej widocznie podskórnie dudnią w Hiszpanii do dziś, i prędzej czy później mogą wrócić ze zdwojoną mocą. Wynik wyborczy VOXu - postfrankistów i separatyzm kataloński - mogą być tego sygnałami.
Bardzo ciekawa książka, polecam wszytskim fanom Hiszpanii i historii XX wieku.

PS. Polecam po lekturze przesłuchać zarówno piosenkę "Ay Carmela" jak i "Cara as Sol"- hymny republikanów i falangistów. I w ramach refleksji pomyśleć o tych pięknych pieśniach zrodzonych w okrutnym czasie"