You made my day, Lucky. :)

Przypominam: wypowiedź sprzed miliona lat gdy moja znajomość klasyki była nieco ograniczona. Ale scenę z pociągiem pamiętam świetnie do dziś :)

To słabo że zacząłeś od tyłu trylogii. Wtedy film ukazuje nam matkę nimfomankę i jej siostrę udręczoną intelektualistke. Sens jest o wiele głębszy całej tej iluzji, tylko trochę, przypominającą nasz świat, po to byśmy do śmierci się zastanawiali, czy to sen czy reali.

Już niemal zapomniałem cały film, toteż spokojnie mogę zacząć od początku.

Pan Zygmunt Kałużyński z Panem Tomaszem Raczkiem mieli rację, Bergman był przereklamowany (z naciskiem na był). Europejskie kino ani się na nim nie zaczyna, ani nie kończy; a przecież mamy jeszcze kinematografię światową (z genialną japońską włącznie). Tymczasem w mediach pokutowało bałwochwalcze podejście do Bergmana, a każdy poważny, ambitny obraz zaraz był przyrównywany do jego twórczości.

Co do filmu, sam początek stawia wyraźną tezę, którą w dalszej części będzie tylko rozwijał. Gdy kamera skupia się na Johanie, a następnie przesuwa się, ukazując jego matkę i ciotkę, nim skończy swój ruch na pustych drzwiach przedziału, do których podchodzi. I wtedy dostrzega napis na kartce i pyta, co to znaczy. Na co słyszy odpowiedź „nie wiem”. Tak po prostu jednym płynnym, sondującym ruchem spotkaliśmy wszystkie trzy postacie i wprowadzono nas w ideę, że są sami w świecie, w którym nie mogą się komunikować. Pozostając w małych zatomizowanych kawałkach pojedynczych przestrzeni, które jednocześnie tworzą otoczenie. Umiejscowienie akcji w kraju, którego języka nie znają, ma tylko dobitniej wskazywać na fakt trudności w porozumiewaniu się. W związku z tym zapada cisza.
Jednak wymiana łączności może odbywać się nie tylko na poziome werbalnym, ale i na niewerbalnym, czego jesteśmy świadkiem w dalszej części filmu. Rodzi to jednak szereg trudności i kłopotów. Nie wspominając już o samym znacznie większym wysiłku, to w tej sytuacji, nie tylko grozi nam widmo niezrozumienia, ale także mylnej interpretacji. Zarówno ze strony nadającego jak i odbiorcy przekazu. „Parlez-vous français ?” „Sprechen Sie Deutsch?” Czy chcesz i jesteś w stanie mnie zrozumieć ?

Nie jest to oczywiście jedyny wątek (pozostaje chociażby wspomniany Johan), ale na pewno wiodący. Bowiem cały film Bergmana wyładowany jest treścią, i jak sam tytuł sugeruje, wypowiadany właśnie w sposób pozawerbalny.