Safjan jest nie tylko literatem, ale majorem rezerwy LWP i absolwentem komunistycznej Akademii Nauk Politycznych. Ale nie za to mógłby on być sądzony - albowiem swe zdolności literackie ujawnił już w 1944 roku, podczas służby w II Armii Ludowego Wojska Polskiego. Napisał wówczas donos do oficera Informacji, który doprowadził do śmierci młodego żołnierza AK z Wileńszczyzny, Jana Nesslera:
"Informuję Was o tym, że w czasie mojego przebywania w Dojlidach poznałem instruktora sanitarnego J. Nesslera, który w przeprowadzonych rozmowach opowiedział mi, że wcześniej był członkiem AK, a również w czasie przebywania w polskiej Armii starał się nawiązać kontakt z AK i kontynuować robotę". Donos powstał 15 grudnia 1944 roku, w języku rosyjskim, co tym bardziej świadczyło o "polskim" obliczu tego wojska.
Dokumentacja tej sprawy została opublikowana stosunkowo dawno, bo w 1994 roku w miesięczniku "Arka". Zbigniew Safjan straszył sądem, ale na strachach się skończyło.

I o tym wlasnie jest ten film. Mozna powiedziec prawie autobiograficzny. Duszna atmosfera roku 44 i "ludowego" wojska na terenach Polski "Lubelskiej". Akowcy aresztowani pod byle powodem jako "zaplute karly reakcji", agenci Informacji Wojskowej, ci co wydostali sie z Sybiru z przetraconym kregoslupem, armia sowiecka na kazdej ulicy - jakby druga okupacja.
A potem II Armia - nawet z lekka zarysowana glupota i niekompetencja jej dowodcy - wiecznie pijanego "generala" Swierczewskiego - zagubione oddzialy, nierealne plany, megalomania, wszystko okupione niepotrzebna smiercia zolnierzy.

Oczywiscie mamy rok 65 wiec cenzura w pelni - nie zabraklo zelaznych fragmentow - szczery i szlachetny major z AL (chyba kolega Mietka Moczara z jego bandy), reforma rolna dajaca ziemie chlopom z czworakow (co prawda tylko taktycznie przed kolektywizacja), wojsko polskie (jaki by nie byl mundur to przeciez "nasze" wojsko), itp klisze z lat PRL.

A jaka byla prawda - no coz, bardziej taka jak w zyciorysie kapusia Safjana. Olewicz - ten mialby pewnego KSa. Kolski - tez, no chyba zeby "calkowicie" opowiedzial sie po stronie wladzy ludowej i zaczal kapowac na swoich bylych kolegow (jak np: towarzysz Wolski-Jaruzelski - jemu tez rodzice umarli na Sybirze i wstapil do Informacji Wojskowej)

Co do filmu - oglada sie to dzis prawie jak dokument epoki - kiedy Mietek Moczar wyciagal reke (oczywiscie na swoich warunkach) do bylych wrogow z AK wskazujac na import z Sowietow jako zrodlo zla.

Odkladajac na bok polityke i cenzure : swietni aktorzy nawet na drugim planie (Filipski). Doskonale zdjecia Wojcika - szczegolnie sceny batalistyczne - pierwsza potyczka w miescie jest sfilmowana bardzo dynamicznie. Jak zwykle klasa.

Dla milosnikow starego polskiego filmu - na pewno warto obejrzec, pomimo ogormnych zafalszowan w tym bez watpienia mocno politycznym filmie. Kawalek historii i polskich losow ludzi w trybach wielkiej wojny i inwazji Sowietow na Polske.