Jest rok 1984. Bułgaria. Reżim komunistyczny zmusza turecką mniejszość do zmieniania nazwisk, zakazuje używania języka tureckiego i noszenia tradycyjnych strojów muzułmańskiej mniejszości [Pomaków]. Film opowiada historię niesamowitej miłości między Ajten - muzułmańską Turczynką i Ivanem - bułgarskim chłopakiem. Ivan jest nieco romantycznym, ufnym chłopakiem z bułgarskiej prowincji, który trafia do wojska i zostaje wciągnięty do udziału w tak zwanym ?procesie odrodzenia? czyli brutalnej, przymusowej ?bułgaryzacji? mniejszości tureckiej [Pomaków] zamieszkujących Bułgarię. Dostaje zadanie nadzorowania pieczęci do nowych dokumentów identyfikacyjnych. Nauczycielka, muzułmanka ? Ajten chce ukraść te pieczęcie by wstrzymać na jakiś czas proces zmieniania nazwisk swoich ziomków na bułgarskie. Ich nieoczekiwane i wyjątkowe spotkanie zbliża ich do siebie. Ale Ivan staje przed wyborem. Albo przyłoży się do przymusowej zmiany nazwiska Ajten, albo poniesie poważne konsekwencje odmowy. W międzyczasie dochodzi do tragedii. Maleńkie dziecko Ajten zostaje rozjechane przez czołg podczas akcji bułgarskiego wojska, które tłumi protesty Pomaków. Ivan, który musiał wraz ze swoim oddziałem wziąć udział w tej akcji trafia do szpitala w szoku nerwowym. Dowództwo sił specjalnych, w których służył nie jest pewne jego dalszych reakcji i postanawia ?wyczyścić? jego pamięć izolując go na długi czas. Ajten zostaje zamknięta w izolacji w tym samym szpitalu. Po wyjściu, przezwyciężając dzielące ich różnice zaczynają wspólne życie. Ale czy otoczenie zaakceptuje ten narodowościowo ? religijny ?mezalians?? Na Bałkanach happy end zdarza się niezwykle rzadko, ale?
TŁO HISTORYCZNE
Bułgaryzacja Pomaków [Turków bułgarskich] Tło dla akcji ?Skradzionych oczu? stanowią dzieje jedne z najsmutniejszych wydarzeń bułgarskiej historii końca XX wieku - ?przymusowej bułgaryzacji? mniejszości etnicznej Pomaków. Pomacy to mniejszość turecka i zislamizowani Bułgarzy - głównie potomkowie ludności pasterskiej z rejonów górskich, która przeszła na islam i przyjęła obyczaje tureckie, mimo to zachowała język bułgarski, choć z wieloma tureckimi naleciałościami. Tożsamość Pomaków [podobnie jak pokrewnych im Torbeszy bułgarskich] opiera się przede wszystkim na tym jaką religię wyznają. Ma to dla nich większe znaczenie od tego jakiej są narodowości. Dziś Pomakami nazywa się przede wszystkim bułgarsko-języcznych muzułmanów, którzy zamieszkują góry Rodopy w pd.-zach. Bułgarii i północną Trację na terenach dzisiejszej Grecji, pewna grupa żyje także w Turcji. Istnieje wiele koncepcji dotyczących etymologii słowa Pomacy. Jedna z nich mówi, że pochodzi ono od bułgarskiego słowa ?????????, co oznacza udręczony, męczony ? ta koncepcja nawiązuje do przekonania, że zostali oni siłą zmuszeni do przejścia na islam. Kolejny pomysł wskazuje na związek z bułgarskim słowem ???????? (pomocnicy) ? miałoby to mieć związek z tym, iż służyli oni jako oddział pomocniczy w wojsku osmańskim. Inna idea nawiązuje do słowa ????????????????? co znaczy zislamizowani. Po wyzwoleniu Bułgarii [1878] sytuacja Pomaków była jeszcze tragiczniejsza niż Turków, którzy rządzili bezwzględnie Bułgarią przez kilkaset lat. Położenie Turków było zrozumiałe ? nastąpiła zamiana ról z panów na poddanych i przeważnie wyjeżdżali oni do Turcji. Pomacy znaleźli się w sytuacji tragiczniejszej ? ludność chrześcijańska nie umiała im zapomnieć, że walczyli oni po stronie osmańskiej podczas Powstania Kwietniowego i wojny turecko ? rosyjskiej. Oni sami czuli się Słowianami, a nieznajomość tureckiego utrudniała im wyjazd z Bułgarii. Fakt, że Turcja wysuwała pretensje do opieki nad muzułmańskimi Pomakami, zaś Grecja - uznawała ich za odrębny naród słowiański, powodował, że władze Bułgarii obawiały się ich i usiłowały przymusowo asymilować. Nasilenie przymusowej asymilacji Pomaków - w tym stanowiąc tło filmu ?bułgaryzacja" ? od imion i nazwisk, przez likwidację odrębnego szkolnictwa, masowe aresztowania i nawet zabójstwa, przypadła na lata 1971 ? 1973 i 1984 ? 1985; tym czasie Pomacy emigrowali do Turcji, aby uniknąć prześladowań. Sytuacja Pomaków w Bułgarii poprawiła się po upadku komunizmu w 1989 roku - przywrócono dawne nazwiska i przyznano im prawo do zachowania własnej odrębności kulturowej. Religia Pomaków to nie jest ?czysty? islam sunnicki ? łączą oni elementy muzułmańskie, chrześcijańskie, a nawet pogańskie. Źródło: Panorama Kultur, www.pk.org; Tadeusz Jerzak: Europejskie spory i konflikty, http://www.psz.pl
TWÓRCY o FILMIE
Wywiad z R. Spassovem przygotowany dla festiwalu Palic European FF w Chorwacji O czym mówi film ?Skradzione oczy?? - Tematem filmu jest ciemna storna naszej historii to opowieść o ? procesie odnowy z lat '84. - '89, kiedy siłą zmieniano tureckie nazwiska na bułgarskie. Podczas tego mrocznego okresu rodzi się uczucie tureckiej dziewczyny bułgarskiego chłopaka których dzieli wszystko ? polityka, kultura, wyznawany światopogląd ? dzieli aż po śmierć. To bardzo uniwersalny temat, znany nie tylko z Bułgarii, bo na całych Bałkanach rozmowa o tolerancji między kulturami jest niezwykle ważna: - To jest osobny nurt i oś tego filmu. Ludzie dzielą się możliwego nas z tylu powodów, a nam potrzebna jest budowa jedności. Główną rolę gra tu młoda bułgarska aktorka Vesela Kazakova. To już jej czwarta główna rola filmowa. - Bo jest znakomitą aktorką. W Bułgarii od kilku lat jest doceniana. [?]
O PRODUKCJI
Film realizowano w Bułgarii. Cześć zdjęć powstała w wioskach Kovachevitza i Ognyanovo w powiecie Gotze Delchev oraz w stolicy kraju ? Sofii.
Pobierz aplikację Filmwebu!
Odkryj świat filmu w zasięgu Twojej ręki! Oglądaj, oceniaj i dziel się swoimi ulubionymi produkcjami z przyjaciółmi.