Według Karla Jaspersa co pewien czas zdarzają nam się doświadczenia, które – przypierając nas do muru – do głębi nami wstrząsają. Zdaniem niemieckiego filozofa są to takie doświadczenia, jak śmierć, cierpienie, walka, przypadek czy poczucie winy. Nie mogąc ich uniknąć, jesteśmy co najwyżej w stanie doskonalić się w ich przeżywaniu.

Jaspers określa tego typu sytuacje mianem sytuacji granicznych. Niezależnie od tego, że sytuacje graniczne mijają, bezpowrotnie nas zmieniają.

Krótkometrażowy film Small Deaths (1996), debiut reżyserski Lynne Ramsay (Musimy porozmawiać o Kevinie, Nigdy cię tu nie było, Nazwij to snem), ukazuje trzy zdarzenia w życiu Anne Marie, dojrzewającej dziewczyny z okolic Glasgow. Trudno oprzeć się wrażeniu, że przedstawione w filmie, tytułowe małe śmierci stanowią pewnego rodzaju sytuacje graniczne. Pozostają one jednak nietypowe.

Jak rozumieć małą śmierć? W jej przypadku dochodzi do przekroczenia granic naszej wewnętrznej wytrzymałości. Dzieje się tak wtedy, gdy tracimy kontrolę nad biegiem wydarzeń, brakuje nam orientacji i odpowiedzi.

Wydarzenia przedstawione w filmie Ramsey pozwalają zrozumieć, że mała śmierć jest czymś subiektywnym, związanym z osobistymi oczekiwaniami. W jej przypadku nie do końca chodzi o to, co naprawdę się wydarzyło, lecz jak to odczuliśmy.

Co więcej, prawdziwe sytuacje graniczne rodzą się głównie w wyniku wzrostu egzystencjalnej masy krytycznej, która powstaje z kumulacji drobnych, rozdrobnionych cierpień i rozczarowań. Ponieważ jedne nieszczęścia pociągają za sobą drugie, to właśnie ich nagromadzenie prowadzi do stanu, gdy nie starcza nam już sił, załamujemy się pod ich ciężarem.

Pełna wersja tekstu jest dostępna na moim blogu przemyślanekadry.pl.