Michael Travis dorasta i już nie musi walczyć z systemem szkolnictwa. Zdaje się być z tego faktu zadowolony, bo pełen ambicji ma zamysł jak osiągnąć sukces. Niestety na drodze do jego marzeń staje sama Wielka Brytania, która jest zorganizowana jeszcze bardziej absurdalnie niż koledż w "Jeżeli...". Historia głównego bohatera staje się podróżą przez kolejne warstwy społeczne, odbytą tylko po to by odkryć że wszędzie jest tak samo.
Druga część przygód Travisa zdaje się być jeszcze lepsza. Wynika to choćby z liczby użytych środków. Znajdziemy tu wszelkie możliwe gatunki filmowe, mnóstwo pomysłów montażowych, nietypową narrację i całą plejadę gwiazd w mniejszych lub większych rolach. To robi wrażenie, bo jak się okazuje 3 godziny wykorzystano w pełni.
W czasie seansu miałem różne skojarzenia. Pierwsze wynika z nietypowego klimatu. Wydawało mi się jakby na płaszczyźnie obrazu Bunuel spotkał się z grupą Monthy Pythona. Surrealistyczne sceny i czarny humor godzący w politykę kojarzy się mocno z tymi twórcami, co można zauważyć w bardziej groteskowych scenach. Drugie skojarzenie prowadzi do poprzedniej produkcji z Mcdowellem, czyli "Mechanicznej pomarańczy". Tak jak i tam, główny bohater staje się obiektem eksperymentów, wyskakuje przez okno, a następnie błądzi po ulicach by spojrzeć w twarz okrutnej rzeczywistości. Nie widzę tu żadnego plagiatu, ale pewne inspiracje, które należą z pewności do pomysłodawcy projektu, niegdyś kreującego Alexa DeLarge. Mając za autorytety takie dzieła trudno by wyszedł film nieciekawy.
Społeczny komentarz nie wydaje się być wnikliwy, bo jest krytyką aparatów które zawsze działały wadliwie czyli rządu, policji, kościoła oraz służby medycznej. Jednak sposób w jaki dokonuje się wiwisekcji na całym narodzie jest interesujący. Zakrzywienie rzeczywistości owocuje kilkoma rewelacyjnymi scenami, które pewnie już przeszły do historii. Anderson sprytnie skorzystał z motywu podróży by oprowadzić nas po niemal każdym zakątku w jaki chciał by trafił bohater. Czasami szkoda że nie na każdym skupił się zbyt uważnie, a niektóre zostały zupełnie pominięte (chyba że sceny więzienne wycięto z mojej wersji?), lecz ogółem większość filmu ze sobą gra. A to najważniejsze.
Nie jestem pewien co do ostatecznej oceny. Waham się między 7 a 8. Trochę doskwierał mi w "Szczęśliwym człowieku" nadmiar skojarzeń, których nie miałem zupełnie oglądając "Jeżeli...". Jeśli jednak pytacie czy warto odpowiem bez zastanowienia: oczywiście!!!