Alex Cox I

Alex Cox jest jedną z kultowych postaci kina niezależnego. Sprawdził się w roli reżysera, scenarzysty, aktora, autora książek i audycji radiowych, a także wykładowcy uniwersyteckiego. Był gospodarzem pasma Moviedrome w angielskiej telewizji, gdzie prezentował rozmaite filmy. Jest miłośnikiem spaghetti westernu, o którym napisał książkę "10,000 Ways to Die: A Director’s Take on the Spaghetti Western". Uczuciem darzy również japońskie filmy o Godzilli. W swoich własnych produkcjach nierzadko atakuje amerykański konsumpcjonizm i skłonność do mitologizacji, umieszcza w nich antykapitalistyczne przesłanie. Kino Coxa to punkowe, surrealistyczne obrazy, pełne fantazji, anarchii, sennych wizji oraz buntowniczych postaw. Inspirację do tworzenia zapewnia Brytyjczykowi grono jego ulubionych reżyserów: Luis Buñuel, Akira Kurosawa, Sergio Leone, Sergio Corbucci, Sam Peckinpah i John Ford.

Urodził się w Liverpoolu w 1954 roku. Studiował prawo na Oksfordzie, lecz szybko zamienił je na kierunek Radio, Film i Telewizja na Uniwersytecie w Bristolu, który ukończył w 1977. Następnie wyjechał do Los Angeles by uczyć się w szkole filmowej UCLA, gdzie nakręcił swoją pierwszą krótkometrażówkę "Sleep Is for Sissies". Po ukończeniu edukacji założył z dwójką przyjaciół spółkę Edge City Productions z zamiarem produkowania niskobudżetowych filmów. Swój pierwszy scenariusz, "Komornicy", planował zrealizować za liche 70 tysięcy, ale Michael Nesmith zgodził się zostać jego producentem i przekonał studio Universal do wyłożenia ponad miliona dolarów. Krytykując korporacyjny kapitalizm i militarną paranoję reaganowskiej Ameryki, "Komornicy" zarobili 4 miliony. Także ścieżka dźwiękowa cieszyła się dużym powodzeniem. Kolejny obraz Coxa, biograficzny "Sid i Nancy", zapewnił rozpoznawalność Gary'emu Oldmanowi i został ciepło przyjęty przez krytykę i widownię, choć niektórzy fani tytułowego muzyka zarzucali reżyserowi nieścisłości. Wtedy też Cox poznał Joego Strummera, wokalistę i gitarzystę zespołu The Clash, z którym będzie pracował w przyszłości.

Brytyjczyk od dawna interesował się Nikaraguą i sandinistami (działacze lewicowej partii politycznej powstałej z organizacji partyzanckiej), odwiedził kraj w 1984 roku. Zamierzał nakręcić tam trasę koncertową ze Strummerem, The Pogues i Elvisem Costello, jednak nie udało mu się zdobyć funduszy. W zastępstwie postanowił napisać fabułę, w której wystąpią wspomniani muzycy. Tak powstał "Z piekła rodem", pastisz spaghetti westernów nakręcony w hiszpańskiej Almerii oraz po części satyra na Amerykanów za granicą, ekspansję ich produktów. Film przedstawił także ironiczny portret zabójcy w czarnym garniturze lata przed Tarantino i Rodriguezem.

Z powrotem w Nikaragui Cox stworzył "Walkera", historię amerykańskiego flibustiera Williama Walkera, który w 1855 najechał Nikaraguę i ogłosił się jej prezydentem. Obraz atakował politykę ówczesnego prezydenta USA Ronalda Reagana wobec Ameryki Łacińskiej. Został nawet nazwany "jednym z najwścieklejszych kinowych ataków na politykę zagraniczną Stanów Zjednoczonych". Widzowie byli zaskoczeni anachronizmami (nowoczesne przedmioty w XIX wieku), rozczarował ich ciężar polityki przygniatający humor. Studio Universal uznało film za zbyt polityczny i brutalny, dlatego postanowiło go pogrzebać. Bez żadnej promocji, "Walker" poniósł klęskę w kinowych kasach i zakończył przygodę Coxa z hollywoodzkimi wytwórniami. Kolejne lata reżyser spędził w Meksyku.

Pieniądze na następny projekt przyszły z Japonii, gdzie filmy Coxa cieszyły się olbrzymim powodzeniem na wideo. "El Patrullero" kręcony był techniką plano secuencia, czyli długimi ujęciami i kamerą z ręki w myśl zasady "jedna scena = jedno ujęcie" (inspiracji dostarczyła twórczość meksykańskiego reżysera Arturo Ripsteina). Niedługo potem BBC zaoferowało Coxowi adaptację dowolnej historii Jorge Luisa Borgesa. Wybrał opowiadanie "La muerte y la brújula" i przekonał brytyjską telewizję do kręcenia w Meksyku. Trwający 55 minut obraz był częścią serii "Cuentos de Borgis" i trafił do widzów w 1992 roku. Cox chciał rozwinąć temat do pełnego metrażu, jednak BBC nie okazało zainteresowania. Ratunek raz jeszcze przybył z Japonii. Reżyser przekroczył budżet i aby ukończyć pracę, zgodził się sfilmować "Zwycięzcę" - jednakże film przemontowano bez wiedzy Coxa i dodano nową ścieżkę dźwiękową. Mimo wszystko, zarobione pieniądze pozwoliły dokończyć produkcję "Death and the Compass" w 1996.

Dwa lata później światło dzienne ujrzał obraz "Three Businessmen", opowieść o miejskiej wędrówce trzech biznesmenów, którzy w poszukiwaniu jedzenia smakują uczucia pustki i zagubienia. Zdjęcia powstawały w Anglii, Holandii, Japonii oraz Hiszpanii. Ta przygoda skłoniła twórcę do pozostania w rodzinnym Liverpoolu. Tam, razem ze scenarzystą Frankiem Cottrell-Boycem, uwspółcześnił XVII-wieczną sztukę "The Revenger’s Tragedie, As it hath beene sundry times Acted, by the Kings Magesties Servants" w filmie "Revengers Tragedy". Kolejnym dziełem Coxa była krótkometrażówka dla BBC "I'm a Juvenile Delinquent, Jail Me!", przedstawiająca satyrę na reality TV. W 2006 próbował zebrać fundusze na serię 8 mikrobudżetowych filmów osadzonych w Liverpoolu i tworzonych przez lokalnych filmowców. Projekt nie doszedł do skutku, lecz reżyser postanowił kontynuować pomysł pracy na poziomie 100 000 funtów. Tak powstał "Searchers 2.0", swoisty hołd dla spaghetti westernów Leone.

Jeszcze w połowie lat 90. Cox pracował nad kontynuacją "Komorników". Ostatecznie scenariusz sequela przekuł w komiks "Waldo’s Hawaiian Holiday", wydany w 2008. Pozostając w tym środowisku stworzył "Repo Chick", film nakręcony w całości przy użyciu techniki green screen. Rok później wydał reżyserską wersję "Z piekła rodem" pod tytułem "Straight to Hell Returns". W lipcu 2012 roku zaczął wykładać scenariopisarstwo i produkcję filmową na Uniwersytecie Kolorado w Boulder (Kolorado, USA). W oparciu o swoje wykłady napisał książkę "Alex Cox’s Introduction to Film. Director’s Perspective". Dwa kolejne dzieła sfinansował dzięki platformom crowdfundingowym Kickstarter oraz Indiegogo - "Bill the Galactic Hero" (2014) i "Tombstone Rashomon" (2017) powstały przy udziale jego studentów. Poza filmami fabularnymi, Brytyjczyk ma na swoim koncie także dokumenty: "Kurosawa: The Last Emperor" stanowi sylwetkę japońskiego mistrza kina, zaś "A Hard Look" przygląda się serii filmów erotycznych "Emmanuelle", ich powstawaniu i społecznemu oddźwiękowi.