Shôhei Imamura I

Shōhei Imamura przyszedł na świat 15 września 1926 roku w rodzinie tokijskiej klasy średniej, jego ojciec był doktorem. W II wojnie światowej stracił jednego z dwóch powołanych do armii braci. Dzieciństwo spędził w okolicy pełnej ciasnych uliczek i domów publicznych. Po klęsce Japonii, młody Shōhei handlował na czarnym rynku papierosami i alkoholem. Wtedy też zainteresował się życiem biedoty, sposobem zachowania ludzi w czasach zniszczenia i skrajnej nędzy.

Studiował historię zachodnią na Uniwersytecie Waseda. W międzyczasie pisał i wystawiał sztuki, obsadzając w głównych rolach swoich przyjaciół, przyszłych ulubionych aktorów. Seans "Rashomona" w 1950 roku wywarł na nim wielkie wrażenie i zainspirował do kręcenia własnych filmów. Wspominał, że dzieło Kurosawy niosło nowy wymiar wolności w sposobie ekspresji, nieznany dotąd w powojennym kinie japońskim.

Po ukończeniu nauki wstąpił do wytwórni Shōchiku, gdzie został asystentem Yasujirō Ozu (m.in. przy "Tokijskiej opowieści"). Współpraca nie układała się najlepiej. Aspirujący reżyser stanowczo odrzucał sposób portretowania japońskiego społeczeństwa przez mistrza. Uważał, że prezentowany obraz jest zbyt wyidealizowany. Choć Imamura podejmował w swej twórczości tę samą tematykę ("Zawsze chciałem zadawać pytania o Japończykach, bo są to jedyni ludzie, których mogę opisać"), to prezentował zupełnie inne spojrzenie.

Skuszony wyższymi zarobkami, w 1954 roku przeszedł do studia Nikkatsu, gdzie zrealizował swój autorski debiut "Skradzione pożądania" - historię aktorskiej trupy, pełną niekonwencjonalnych rozwiązań oraz skandalizujących tematów. W filmie tym reżyser zawarł wszystkie pasjonujące go zagadnienia, stanowił on zapowiedź unikatowego stylu artysty. Wytwórnia nie była zadowolona z radykalnej tendencji twórcy i poniekąd narzuciła łagodniejszy charakter kolejnych dzieł. Oparty na popularnych piosenkach "Nishi Ginza Ekimae'' oraz "Pamiętnik Sueko" nie przyniosły Imamurze żadnej satysfakcji.

Przełom w jego karierze nastąpił w 1961 roku, gdy światło dzienne ujrzał film "Wieprze i okręty" - dzika, energiczna opowieść o amerykańskiej bazie morskiej w Yokosuka i jej wpływie na okoliczną biedotę. Dzieło zaszokowało ostrą antyamerykańską wymową, na skutek czego reżyser dostał zakaz kręcenia filmów przez 3 lata. Jeszcze przed zdjęciem kary nakręcił m.in. "Kobietę owada", zapewniając sobie jedną z czołowych pozycji wśród reprezentantów japońskiej nowej fali. Imamura powiedział wtedy: "Interesuję się relacją miedzy dolną partią ludzkiego ciała, a dolną warstwą społeczeństwa. Zapytałem sam siebie, co różni człowieka od zwierzęcia? Czym jest człowiek? Postaram się znaleźć odpowiedź robiąc kolejne filmy".

Chcąc uzyskać swobodę twórczą, w 1965 roku założył własną wytwórnię Imamura Purodakushon. Jego pierwszym niezależnym dziełem był "Pornograf". Interesowały go także różnice pomiędzy nowoczesnością i tradycją ("Głębokie pożądanie bogów").

Lata 70. przyniosły refleksyjne dokumenty o prostytutkach i powojennej historii kraju. Pod koniec dekady Imamura wrócił do filmu fabularnego w wielkim stylu, tworząc dramat sensacyjny "Wyrok należy do nas", mówiący o prawdziwej historii seryjnego mordercy. W 1975 roku ufundował budowę szkoły filmowej Yokohama Hoso Eiga Senmon Gakko, której absolwentem był m.in. Takashi Miike (asystent przy filmie "Zegen").

Za "Balladę o Narayamie" otrzymał Złotą Palmę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes. Ponownie sięgnął po tę nagrodę 14 lat później, za sprawą "Węgorza", stając się pierwszym japońskim reżyserem nagrodzonym dwukrotnie na tym festiwalu. Pomocnikiem i scenarzystą ostatnich dzieł reżysera był jego syn, Daisuke Tengan. Finalnym dziełem Imamury był segment międzynarodowego projektu "11.09.01". Zmarł 30 maja 2006 roku w Tokio na raka wątroby.

Shōhei Imamura był niekonwencjonalnym tropicielem zachowań i relacji społecznych, korzystał z awangardowej formy, łamał wszelkie normy przyzwoitości. W oryginalny sposób korzystał także z konwencji ero-guro (wyolbrzymienie przemocy, makabry, erotyki). Na zasadzie przejaskrawionych portretów, modeli ludzkich zachowań, szukał prawdy o człowieku, istocie żyjącej w dziwnej i kolorowej zbiorowości.

W przeciwieństwie do klasyków shomin-geki (historie o zwykłych ludziach), zawsze skupiał się na prymitywności i spontaniczności życia biedoty. Bardzo częstym motywem jego twórczości były prostytutki - kobiety przegrane, ale silne, zawsze pokonywane moralnie przez czasy, w których żyły. Za najlepszą metodę ukazania rzeczywistości uznawał irracjonalizm i groteskę.

Był filmowcem niepokornym, ostro krytykował społeczeństwo powojennej Japonii, nigdy nie baczył na cenzurę, nie uznawał kompromisów. Interesowały go paradoksy, kontrasty i wypaczenia w postępowaniu jednostki. W swoich filmach stworzył dziejowy, wielopokoleniowy portret Japończyków, nasycony osobistym dziwactwem, zjadliwością i silną ironią.