Recenzja filmu

Teoria wszystkiego (2014)

W pierwszym szeregu bezsprzecznych atutów filmu stoją w pełni zasłużenie nagradzane kompozycje Jóhanna Jóhannssona, przesycające prezentowane obrazy unikatowym nastrojem, kameralnością. Osiągnięcia Hawkinga są znane większości ludzi; to właśnie możliwość przyglądania się jego prywatności, z dala od mikrofonów, kamer i naukowych konferencji, z perspektywy wiecznie zabrudzonych okularów, unikania tańca i zapisywania równań na odwrotach przeterminowanych biletów kolejowych, stanowi o wyjątkowości fabuły. Wiemy, co uczyniło go wielkim, zaś po upływie dwóch godzin mamy już świadomość tego, w czym jego losy podobne były żywotom zwykłych śmiertelników. Żona, dzieci, przyjaciele. Zarówno z kręgu profesorskiego (David Thewlis), jak i rówieśniczego (Harry Lloyd). Wszystko to przyprawione goryczą choroby, która utrudnia dążenie do osiągnięcia życiowych celów i aspiracji, ale nie uniemożliwia go.

Choć ekranowy Stephen (Eddie Redmayne) to, w istocie, wręcz lustrzane odbicie prawdziwego Hawkinga, jego kreacja nie wzbudziła mojego histerycznego zachwytu, nie doprowadziła do bezdechu, nie pozostawiła wstrząśniętą. Fizyczny aspekt aktorskiego warsztatu Redmayne'a - postawa, gesty, mimika - został z pewnością doszlifowany do perfekcji. Czegoś jednak brakuje. Być może wiąże się to w sposób nierozerwalny ze specyfiką roli: stwarzającą możliwości, ale także ograniczającą niektóre środki ekspresji. Gdybym miała wyróżnić czyjąś charyzmę, na podium znalazłby się wspomniany już Harry Lloyd - drugoplanową rolę Briana, przyjaciela głównego bohatera, rozświetla blask humoru, młodości, lekkości, ale także lojalności. Dzięki temu połączeniu wzbudza on natychmiastową i niesłabnącą sympatię.


Nieco podobnie rzecz ma się z panią Hawking (Felicity Jones). Podziw budzą jej wytrwałość, pokora, zaangażowanie i wierność. Kiedy płacze, obserwując krykietowe zmagania Stephena, płaczemy razem z nią i czujemy dlaczego. Kiedy bezskutecznie próbuje skupić się na doktoracie z poezji średniowiecznej, kiedy mierzy się z oskarżeniem o zdradę - jesteśmy gotowi wybuchnąć wraz z nią. Ale ona nie wybucha. Wszystko znosi, wszystkiemu wierzy, we wszystkim pokłada nadzieję, wszystko przetrzyma. Kiedy mówi mężowi, że go kochała i starała się ze wszystkich sił, wiemy, że mówi szczerze - obserwowaliśmy i jedno, i drugie. 

Efektem końcowym, który - mniej lub bardziej umyślnie - osiągnął Marsh, jest poczucie, że Hawking nie tylko o czarnych dziurach może nas czegoś nauczyć, a jego historia, odpowiednio opowiedziana, może przerodzić się w przypowieść o tym, że dopiero rezygnacja, samotność, jałowość stanowią ostateczne porażki człowieka. Dopóki nie brak sił, albo chociaż zapału i chęci, aby stawić przeszkodom czoła, wspólnymi siłami zajść można zaskakująco daleko.