Dla tych z nas, którzy wychowali się w epoce książek, te "adaptacja" jest przemocą. Great Expectations, bez wątpienia jedna z najwspanialszych książek, jakie kiedykolwiek napisano, jest tak samo częścią angielskiego umysłu jak Katedra św. Pawła czy Yorkshire Dales. Dickens przyczynia się do tego, że jesteśmy tym, czym jesteśmy, tak jak Tołstoj w Rosji czy Steinbeck w Ameryce.

Było kilka prób zrobienia z Great Expectations dramatu ekranowego, ale tylko jedna z nich zakończyła się sukcesem.

Był to piękny, niepokojący i niezapomniany film Davida Leana z 1946 roku, który jest zadziwiająco wierny książce i którego scena otwierająca na ponurych bagnach Kentu jest wypalona w pamięci każdego, kto ją widział.

W tamtych czasach było to możliwe, ponieważ pozostałości Anglii z XIX wieku były jeszcze ledwo widoczne i można było znaleźć aktorów, którzy słyszeli język używany w tamtych czasach.
Nawet w moim dzieciństwie w latach 50. mogłem spotkać prawdziwych Wiktorianów i Edwardów i obserwować ich różne sposoby mówienia i ich maniery, zanim całkowicie wymarły.


Problem w tym, że mosty obyczajów i pamięci, które kiedyś łączyły nas z Anglią, w której pisał Dickens, zostały zerwane lub upadły. Ludzie nie są już tacy jak kiedyś.


Podejrzewam, że to wpływ telewizji, która sprawia, że wszyscy staramy się dostosować do obrazu życia i piękna przedstawianego na ekranie, zniszczył wiele z naszej indywidualności, podobnie jak pozbawił nas wyobraźni.


W 1946 roku prawie wszyscy mieliśmy pradziadków, którzy mieszkali na wsi i mówili z akcentem charakterystycznym dla danego miejsca. Wszyscy mieliśmy pradziadków, którzy byli głodni, którzy byli zimni, którzy byli udaremnieni przez snobizm lub ubóstwo, którzy nienawidzili i bali się długu jak diabelskiego wroga, którzy byli karceni przez rodziców lub nauczycieli, którzy często widzieli śmierć i pogrzeby, i którzy doświadczyli takiej czy innej formy okrucieństwa w Anglii surowych praw i zamknięcia.


A my wszyscy mieliśmy prababki, które były regularnymi bywalczyniami kościołów, znały Biblię, "The Pilgrim's Progress" i "Foxe's Book of Martyrs". Ich głowy były pełne pieśni, których my nigdy nie znaliśmy lub zapomnieliśmy. Ale dla tych z nas, którzy czytali prawdziwe powieści, świat Dickensa był częścią naszego życia i pozostaje nią.


Miliony, jak podejrzewam, wciąż mają bardzo wyraźne wyobrażenia o łagodnym kowalu Joe Gargery, ohydnym snobie Bentleyu Drummle i skazańcu Magwitchu.

Czy panna Havisham staje się bardziej interesująca, bo pali opium, czy mniej? Czy Pip Pirrip wydaje się bardziej prawdziwy, bo klnie jak nastolatek z XXI wieku, czy mniej prawdziwy?

Czy wuj Pumblechook staje się bardziej śmieszny, jeśli jest przedstawiony jako masochista, czy mniej?

To wszystko są głupoty, z rodzaju tych, na które Dickens był zbyt mądry, by się nabrać. Jego historie są pełne tajemnic i niebezpieczeństw, to prawda, i niewielu pisarzy stworzyło tak paskudną postać jak Uriah Heep. Ale wszystko to odbywa się w świetle i cieniu oraz z niezrównaną siłą opisową, która osiąga swój szczyt w przedstawieniu Wielkiej Burzy w Dawidzie Copperfieldzie. Dickens jest geniuszem.

Byłoby mądrze, gdybyśmy zachowali jego pamięć żywą w wyobraźni naszych serc, jeśli chcemy nadal być narodem.