Piszę - Mirosław Winiarczyk

Angielski reżyser Alan Parker, pracujący od lat w Hollywood, zdobył sławę filmami o zacięciu publicystycznym, jak "Midnight Express" czy "Mississipi w ogniu". W pierwszym z nich autor ukazał perypetie amerykańskiego studenta w koszmarnym tureckim więzieniu, co wywołało protesty władz Turcji. Drugi zaś utwór był czołowym dziełem antyrasistowskim, w którym twórca potępił uprzedzenia rasowe na południu Ameryki. W obu tych utworach Parker połączył formułę kina sensacyjnego z wątkami publicystycznymi, współtworząc - podobnie jak kilku innych znanych twórców - coś w rodzaju gatunku kryminału zaangażowanego ideologicznie po stronie lewicującej. Wyżej wymienione oraz inne utwory reżysera dowodzą, że autor podejmuje często najbardziej aktualne i gorące tematy w stylu skrajnym i prowokującym.

Świadczy o tym również "Życie za życie", film poświęcony problemowi kary śmierci. Tematyka ta obrosła już w kinie amerykańskim swoistą mitologią i nieprawdopodobną wręcz demagogią. Jak wiadomo, Ameryka jest krajem, w którym w większości stanów wykonuje się karę śmierci, co wywołuje furię "obrońców praw człowieka" oraz całej lewicy amerykańskiej i europejskiej. Po wymuszeniu na krajach europejskich zakazu kary śmierci, przyszła kolej na Amerykę. Środowiska lewicowe, w tym większość Hollywoodu, prowadzą dziś gwałtowną kampanię na rzecz zakazu kary śmierci w Ameryce. Powstają więc filmy o szlachetnych zbrodniarzach i przestępcach, niewinnie skazanych lub całkowicie zresocjalizowanych. Dobrymi bohaterami są tam z reguły adwokaci prowadzący sprawy owych nieszczęsnych skazańców oraz obrońcy praw człowieka i działacze organizacji walczących z karą śmierci. Negatywnymi postaciami, ukazywanymi z reguły w odrażającym świetle, bywają zaś zwolennicy kary śmierci - prokuratorzy, prawnicy, politycy, gubernatorzy, którzy nie chcą uznać argumentów przeciwników. Szczególną nienawiścią przeciwnicy kary śmierci darzą stan Teksas, w którym wykonuje się najwięcej wyroków.

Reżyser filmu "Życie za życie" włącza się do tej debaty w zaskakujący sposób. Profesor Dawid Gale, skazany na śmierć za gwałt i morderstwo, opowiada znanej dziennikarce swoje życie i jak doszło do jego aresztowania i skazania. Okazuje się, że Dawid był aktywnym przeciwnikiem kary śmierci i wraz ze swoją chorą na białaczkę koleżanką z uniwersytetu prowadził aktywną działalność organizacyjną i publicystyczną. Ironia losu sprawiła, że został skazany za gwałt i morderstwo na owej chorej przyjaciółce... Do ostatniej chwili nie wiemy, jak zakończy się śledztwo prowadzone przez dziennikarkę i jakie są w istocie intencje profesora Gale. Czy próbuje on ratować za wszelką cenę swą skórę, czy też chce udowodnić tezę o niesłuszności kary śmierci? Nie możemy w tym miejscu zdradzić ostatecznego i zaskakującego zakończenia filmu, wystarczy jednak powiedzieć, że jest ono przewrotne i pokrętne. Alan Parker chce tu ukazać, że na dobrą sprawę można udowodnić każdą tezę, również o absurdalności kary śmierci, wystarczy tylko w inteligentny sposób posłużyć się odpowiednimi metodami, dobrać zaufanych ludzi i wybrać konieczne środki. Akcja utworu została potraktowana całkowicie instrumentalnie. Nie liczą się istotne argumenty (profesorowi zabrakło ich w debacie telewizyjnej z gubernatorem) ani dojście do prawdy o mechanizmach, przyczynach i skutkach kary śmierci. Zastanawia więc dwuznaczna i relatywna wymowa tego publicystycznego filmu, doskonale zagranego przez znanych aktorów, lecz ociekającego sztucznością i w gruncie rzeczy niedorzecznością akcji.