...dałem 7. Jednym z powodów niepodwyższenia oceny do "bardzo dobry" jest nieustanne przyćmiewanie go blaskiem innego filmu drogi a zarazem komediowego...

...naszego "Jak rozpętałem II wojnę światową". Sprawdziłem, w paroksyzmie miłości do niego dałem kiedyś dziełu Chmielewskiego aż 10 gwiazdek, może wystarczyłoby 9, ale polska komedia operuje mimo także, jak w filmie francuskim, częstego sięgania do humoru sytuacyjnego, jednak większym spektrum komizmu, bo my smiejemy się tam trochę z siebie na poziomie głebszym niż tylko charakterologicznym, co jest nagminne we "Włóczędze", nawet z naszego bohaterstwa w walce z Niemcami (więcej materii do tego mieliby Francuzi z ich sporą dozą tchórzostwa czy filozofii ciepłej wody w kranie za okupacji). W filmie o Dolasie udanie śmiejemy się z Włochów, przekraczając przy tym pewną granicę i siegając po odrobinę pieprzu nieobecnego we "Włóczędze" ("bordello bum bum!"), znacznie celniej i zabawniej smiejemy sie z Anglików (nieoceniona też to zasługa Rudzkiego, a i Ordona), z Legii Cudzoziemskiej, czyli trochę z Francuzów (kapitalna rola Świderskiego), z Niemców chyba też, choć przyznaję "Wlk. Włóczędze" pewne w tym osiągnięcia, nie sposob zapomnieć użytego w niej ponurego, przyciężkiego humoru zabaw bodaj bawarskich z galopadą wehrmachtowców na krzesłach czy zabawny epizod z jedzeniem figurki gestapowca na torcie (w polskim filmie zapadł nam w pamięć genialny epizod z reaktywowanym "Brunnerem" łamiącym sobie język na polszczyźnie).

Doskonała jest też koncepcja antybohaterstwa Dolasa, połączonego jednak z jego jakby ukrytym patriotyzmem (dialog z Polakiem z Legii granym przez Kowalskiego, gdy okazuje się, że dla Dolasa oczywisty jest powrót do Polski). W "W.Włóczędze" zbyt oczywista i naiwnie podana jest opozycyjnosć Francuzów i Anglików, choć przyznac trzeba, że trochę podobny do Dolasa jest dyrygent-de Funes, przypadkiem wplątany w intrygę, choć i Bourvil pozostawał na poziomie swojego pędzla i o karabinie nie myślał. Niemniej tragikomicznośc Dolasa ma większy rozmach, co potęguje komiczność innych postaci i wyzwolenie z tradycyjnej tromtadracji na temat wojny w polskim filmie lat 50-60 (przerywanej wszakże "Eroicą" czy komedią "Gdzie jest generał?").