Recenzja filmu

Pomiot (1979)

Tematyka ludzkiego ciała i jego związków z psychiką to motyw przewodni twórczości Davida Cronenberga, w szczególności tej wczesnej. Obsesją Kanadyjczyka są deformacje i przemiany, jakim ulega cielesna powłoka skonfrontowana z pędzącą w zastraszającym tempie nauką, a także z tym, co jeszcze całkowicie niezbadane.

Obsesja ta znajduje wyjątkowo mocny wyraz w przypadku jednego z najlepszych filmów reżysera, jakim jest nakręcone w 1979 roku "Potomstwo". Doktor Hal Raglan (Oliver Reed) wciela tu w życie wypracowaną przez siebie metodę terapii zwaną psychoplazmozą. Ta nowa gałąź psychiatrii opiera się przede wszystkim na wierze, iż chory może odzyskać zdrowie dzięki uwalnianiu duszonych w sobie pokładów gniewu. Co jednak, gdy ów gniew przybierze jak najbardziej fizyczną postać i pocznie zbierać krwawe żniwo?

Większość filmów Cronenberga odczytać można jako przestrogę. Przede wszystkim przed ingerowaniem przez człowieka w sprawy, o których nie ma on zielonego pojęcia. I tak, w "Potomstwie" na cenzurowanym znajduje się psychoanaliza i grzebanie w ludzkiej podświadomości. Doktor Raglan to klasyczny przykład szarlatana, który bawiąc się w Boga, wyzwala siły, nad którymi nie jest w stanie zapanować. Kanadyjski twórca ubiera swe moralizowanie w kostium kina science fiction i gęsto raczy widza szokującymi obrazami, jednak ogólna wymowa i przesłanie bynajmniej nic na tym nie tracą. Wręcz zyskują.

Cronenberg pragnie wzbudzać silne emocje i udaje mu się to wyśmienicie. Pomimo upływu lat jego dzieło działa równie sugestywnie jak w momencie premiery. Przy użyciu stosunkowo skromnych środków reżyser "Muchy" wbija widza w fotel, posuwając mu pod nos wizje, które ten nieprędko wyrzuci ze swej pamięci. To kino bardzo intensywne, podszyte ogromną dawką napięcia, w dodatku świetnie zagrane (w szczególności mowa tu o "weteranie" Reedzie i postaci jego pacjentki Noli odtwarzanej przez Samanthę Eggar).

Prawdą jest, że człowiek nie zna w pełni, ani nawet w drobnej części, ośmielę się stwierdzić, potencjału kryjącego się w jego własnym umyśle. Nikt też do końca nie wie, co kryje się w przepastnych czeluściach człowieczej podświadomości. "Potomstwo" wyraźnie sugeruje, że być może lepiej, aby tak pozostało. Przechowywana tam "spuścizna" i możliwości mogą bowiem wcale nam się nie spodobać. A ciało to jedynie błaha przykrywka...